مقدمه
تزریق سرم یا تزریق وریدی (serum injection) یکی از رایج ترین و پرکاربردترین اقدامات پرستاری است که برای جبران مایعات بدن، رفع کمبود الکترولیتها، رساندن داروهای خاص و کمک به بهبود وضعیت بیماران در شرایط مختلف انجام میشود. با افزایش خدمات پرستاری در منزل و دسترسی بیشتر مردم به این خدمات، آموزش روش صحیح تزریق سرم اهمیت زیادی پیدا کرده است. در این مقاله، مراحل آموزش تزریق سرم از صفر تا صد به زبان ساده هومپیتالی و با رعایت اصول علمی توضیح داده شده است و برای استفاده عمومی، دانشجویان پرستاری، مراقبین از بیمار و حتی خانوادهها مناسب است.
سرم ترکیبی استریل از مایعات و الکترولیتها است که مستقیماً وارد جریان خون میشود و به سرعت جذب بدن میگردد. دلایل اصلی تزریق سرم عبارتند از:
- کمبود آب بدن (دهیدراسیون)
- تأمین الکترولیتها (سدیم، پتاسیم و...)
- انتقال داروهای مخصوص مثل آنتیبیوتیکها
- درمان مسمومیتها
- تغذیه وریدی در شرایط خاص
مزایا تزریق سرم در منزل نسبت به تزریق در بیمارستان
تزریق سرم در منزل با قیمت مصوب همراه تخفیف با تعداد محدود
تزریق سرم اگر به درستی انجام نشود، میتواند موجب عوارضی مانند عفونت، فلبیت (التهاب رگ)، انتقال هوای ناخواسته به خون (آمبولی هوا)، درد، تورم یا حتی آسیبهای جدیتر شود. بنابراین لازم است قبل از اقدام به تزریق، آموزش کامل دیده و ترجیحاً از خدمات پرستار مجرب استفاده شود. همچنین برای تزریق سرم در منزل میتوانید از خدمات سرم تراپی هومپیتال استفاده کنید
---
1. سرم آماده (معمولاً سرم نرمال سالین- سدیم کلراید، سرم دکستروز ، سرم رینگر ، سرم قندی نمکی)
2. ست سرم استریل
3. آنژیوکت یا اسکالپ وین (پروانهای)
4. پنبه الکلی یا محلول ضدعفونیکننده
5. چسب پزشکی مانند چسب آنژیوکت یا چسب 3m
6. ظرف زباله مخصوص وسایل تیز(safety box )
7. دستکش استریل یا دستکش جراحی
8. سرنگ جهت کشیدن آمپول
گام ۱: آمادهسازی محیط و وسایل
- محیط باید آرام، تمیز و دارای تهویه نسبی باشد.
- دستان خود را با آب و صابون کامل شستشو دهید و دستکش بپوشید.
- تجهیزات لازم را در دسترس قرار دهید.
گام ۲: آمادهکردن سرم و ست سرم
- بطری یا کیسهی سرم را بررسی کنید (تاریخ انقضا، شفافیت، نبود کدورت یا نشتی).
- ست سرم را از بسته خارج کرده، انتهای کوتاه آن را به ورودی سرم متصل کنید (بهآرامی پیچانده شود).
- دریچه ست سرم (رولر) را بسته و انتهای ست (که وارد رگ میشود) را داخل ظرف قرار دهید.
- بطری/کیسه سرم را به بالا آویزان کنید.
- دریچه را باز کنید تا سرم کل مسیر لوله را پر کند و هیچگونه حباب هوایی باقی نماند.
گام ۳: انتخاب رگ مناسب
- با مشاهده رگهای پشت دست یا بازو، رگی در دسترس و خوب را انتخاب کنید.
- در صورت لزوم از رگگیر یا کش (تورنیکه) استفاده شود تا رگ واضحتر دیده شود.
- محل ورود سوزن را با الکل یا محلول ضدعفونی حداقل ۳۰ ثانیه تمیز کنید.
گام ۴: گرفتن رگ و ورود آنژیوکت
- به بیمار اطمینان خاطر بدهید و با آرامش عمل کنید.
- آنژیوکت یا سرسوزن را با زاویه حدود ۲۰-۳۰ درجه وارد رگ کنید تا خون در انتهای سوزن ظاهر شود.
- چفت پلاستیکی آنژیوکت را نگه داشته، سوزن فلزی را خارج کنید.
- آنژیوکت را با چسب پزشکی ثابت کنید.
گام ۵: وصل کردن ست سرم به آنژیوکت
- انتهای ست سرم را به ورودی آنژیوکت متصل کنید و از محکم بودن اتصال اطمینان حاصل کنید.
- دریچه رولر را باز کنید تا قطرهچکان شروع به قطره انداختن کند و به اصطلاح سرم رو هوا گیری کنید .
آیا ورود هوا در زمان تزریق سرم خطرناک است ؟
گام ۶: تنظیم سرعت جریان سرم
- سرعت تزریق بسته به توصیه پزشک و وضعیت بیمار تنظیم میشود.
- روش محاسبه: تعداد قطره در دقیقه معمولاً روی ست سرم نوشته شده (مثلاً ۲۰ قطره معادل ۱ میلیلیتر).
- مقدار کل سرم و مدت زمان بهدستآمده را تقسیم کنید تا نرخ مناسب تنظیم شود.
گام ۷: پایش بیمار و پایان تزریق
- بهطور مرتب محل ورود سرم و وضعیت بیمار را چک کنید.
- در صورت مشاهده تورم یا درد غیرمعمول، عملیات را متوقف و سرم را قطع کنید.
- بعد از اتمام سرم، ست و آنژیوکت را بهطور استریل خارج و محل را پانسمان کنید.
---
- **از وسایل یکبار مصرف استریل استفاده کنید.
- **حرکات بهداشتی و آرامشبخش داشته باشید؛ استرس بیمار را کم کنید.
- **در صورت مشاهده هر نوع واکنش حساسیتی (تورم، قرمزی، تب، سردرد شدید)، فوراً به اورژانس مراجعه شود.
- **اگر تجربه کافی ندارید، با پرستار حرفهای یا آمبولانس تماس بگیرید.
---
- **راحتی و آرامش بیشتر برای بیمار
- **کاهش ریسک انتقال عفونتهای بیمارستانی
- **صرفهجویی در زمان و هزینه رفتوآمد
- **امکان دریافت خدمات تخصصیتر بدون نیاز به خروج از خانه
نتیجه گیری
گرچه آموزش تزریق سرم به صورت عمومی امکانپذیر است، اما به دلیل اهمیت حفظ ایمنی، بهتر است این کار زیر نظر پرستار یا فرد مجرب انجام گیرد و در صورت بروز هرگونه مشکل، سریعاً با مراکز درمانی تماس بگیرید. چنانچه نیازمند خدمات تخصصی یا پرستاری در منزل هستید، میتوانید از خدمات هومپیتال جهت درخواست پرستار و تزریق سرم و تزریق آمپول در منزل استفاده کنید.
---
سوالات متداول درباره تزریق سرم
1. آیا هر کسی میتواند سرم تزریق کند؟
خیر، هرچند آموزش آن ساده است، اما بهتر است این عمل توسط پرستار یا فرد آشنا به اصول انجام شود.جهت درخواست تزریق سرم کلیک کنید ...
2. تزریق سرم درد دارد؟
معمولاً درد خفیفی در لحظه ورود سوزن حس میشود اما با استفاده صحیح درد به حداقل میرسد.
3. اگر سرم وارد بافت نرم شود چه باید کرد؟
سرم را قطع، اندام را بالاتر نگه دارید و با پزشک یا پرستار خود مشورت کنید. یا درصورت عدم دسترسی میتوانید به پشتیبانی هومپیتال پیغام دهید
4. چه زمانی حتماً نباید سرم زد؟
در صورت حساسیت به مایعات خاص یا هرگونه علامت هشداردهنده جدی، از تزریق خودسرانه خودداری کنید.